اصطلاحات تغذیه در طب سنتی ایران
حکما با انجام آزمایشات مختلف و کسب تجربیات فراوان طی قرنهای متمادی غذاها را به 18 بخش طبقهبندی کردهاند. برای درک بیشتر این طبقهبندی، به شرح پارهای از اصطلاحات تغذیه میپردازیم.
لطیف: غذایی است که مواد زاید آن کم بوده، وقتی بدن روی آن اثر میکند، به سرعت هضم شده و مورد استفاده اندامها قرار میگیرد و قوه مدبرة[1] بدن به سرعت آن را آماده مصرف میکند. این غذاها برای افرادی که به تازگی از بیماری بهبود یافتهاند یا افراد متفکر مناسب میباشد.
کثیف: از ریشه تکاثف و به معنی درهم فشرده بودن است و قوه مدبره برای استفاده از این غذاها باید زحمت زیادی بکشد تا آن را آماده مصرف در اندامها نماید و مواد زائد آنها هم زیاد است. این دسته از غذاها برای افرادی که زحمت زیادی در زندگی روزمره میکشند و یا کارهای سنگین بدنی دارند مثل کشاورزان و ورزشکاران مناسب است چون اگر غذای لطیف بخورند سریع تحلیل میرود و مجبورند از انرژیهای درونی بدن استفاده کنند.
معتدل: برای افراد با مزاج معتدل و فعالیت متوسط مناسب است و از نظر هضم و جذب نسبت به لطیف و کثیف حالت بینابینی دارد.
صالح الکیموس: در اثر هضم این دسته از غذاها خون طبیعی صافی بهوجود میآید و اخلاط دیگر به قدر احتیاج تولید میشوند. این دسته از مواد غذایی کیموس خوب تولید میکنند مانند آبگوشت.
فاسد الکیموس یا ردی الکیموس: غذاهایی که اخلاط غیر معتدل از آنها حاصل میشود و در صورتی که با مقادیر زیاد و مکرر از آنها استفاده شود باعث ایجاد بیماری میگردند.
کثیرالغذا: غذایی که مقدار زیادی خلط ایجاد میکند و در صورت هضم، انرژی زیادی تولید کرده و بدن مدت قابل توجهی از مصرف غذای مجدد بینیاز میشود.
قلیل الغذا: غذایی که انرژی کمتری دارد و فقط شکم پرکن است.
متوسط الغذا : مابین کثیرالغذا و قلیل الغذا میباشد.