چرا نگاه كردن به نور آفتاب سبب عطسه ميشود؟
عطسه ناشي از قرار گرفتن در معرض نور خورشيد كه در حقيقت بازتاب بدن در واكنش به نور تلقي ميشود يك خصوصيت ژنتيكي است كه از گذشتههاي دور تا به امروز در بسياري از تحقيقات علمي به آن پرداخته شده است، اما تاكنون توجيهي قابل قبول براي آن ارائه نشده است. ارسطو بر اين باور بود كه ممكن است گرماي ناشي از تابش نور خورشيد بر روي بيني عامل موثر در ايجاد عطسه باشد. اما بررسيهاي انجام شده توسط محققان در قرن هفدهم ميلادي نشان داد كه اگر با چشمان بسته به خورشيد نگاه كنيد، ديگر عطسه نخواهيد كرد.
بنابراين، به نظر ميرسد كه نور خورشيد سبب مرطوب شدن چشمها و در نتيجه نفوذ رطوبت به بيني و تحريك آن و در نتيجه عطسه خواهد شد. اما تحقيقات انجام شده در زمينه بررسي عملكرد اعضاي بدن در دنياي امروز حاكي از آن است كه عطسه كردن پس از قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشيد در مقايسه با عملكرد كند و تدريجي مجاري اشكي چشم بسيار سريعتر اتفاق خواهد افتاد.
با توجه به آنچه گفته شد، كارشناسان و متخصصان به اين نتيجه رسيدهاند كه عصبهاي مغزي در واكنش نسبت به تابش نور آفتاب نقش بسيار مهمي دارد. معمولا عطسه ناشي از تحريك بيني توسط عصب سهقلوي جمجمه است كه كنترل حركتي و حسي صورت را بر عهده دارد.
اين عصب در نزديكي عصب بينايي قرار دارد كه براي مثال برخورد ناگهاني نور با شبكيه را احساس ميكند.
با تحريك عصب بينايي براي صدور فرماني مبني بر تنگ شدن مردمك چشم برخي از علائم الكتريكي ارسالي توسط عصب سهقلو دريافت شده و مغز به اشتباه از آن علائم، به عنوان محرك بيني و در نتيجه عطسه استفاده ميكند.
اما از آنجايي كه بهنظر ميرسد وقوع چنين اتفاقي نميتواند پيامدهاي نامطلوبي را در وضعيت سلامت فرد به همراه داشته باشد تاكنون مطالعات زيادي درباره علت وقوع آن انجام نشده است. براساس مطالعات انجام شده اين ويژگي يك صفت غالب بر روي كروموزومهاي غيرجنسي است كه براي بيان آن تنها وجود يك نسخه از ژن مسوول كافي است.
البته هنوز عامل موثر در ايجاد چنين تغيير ژنتيكي شناخته نشده است.
اگر بتوان عامل ژنتيكي موثر در بروز چنين پديدهاي را شناسايي كرد ميتوان اميدوار بود كه با مطالعه اين عامل ژنتيكي و به دست آوردن اطلاعاتي درباره مسيرها و گذرگاههاي ديداري در مغز بتوان با يافتههاي جديدي درباره واكنشهاي مشابه در مغز دست يافت.
از آنجايي كه در برخي شرايط خاص عطسه كردن براي لحظات كوتاهي مانع از توجه فرد به محيط اطراف شده و ميتواند پيامدهاي نامطلوبي را به همراه داشته باشد، به اين افراد توصيه ميشود كه استفاده از عينك آفتابي مناسب در هنگام قرار گرفتن در معرض تابش مستقيم نور خورشيد را از ياد نبرند.