در ماه رمضان مهم است افراد در طول روز توانايي انجام كار يدي و فكري داشته باشند. پس لازم است روزه‌داران سحري كاملي بخورند تا در طول روز احساس گرسنگي و افت قند و احساس تشنگي بيش از حد نكنند. به همين سبب بهتر است هنگام سحر از مواد غذايي فيبردار مانند سالاد، كاهو و گوجه‌فرنگي كه مدت زيادي در دستگاه گوارش ماندگاري دارند و آب را در خودشان نگه مي‌دارند، تناول كنند. همچنين هنگام سحر بايد يك وعده غذاي كامل گرم كه ويژگي‌هاي ناهار را داشته باشد مانند پلو خورشت يا پلو مرغ يا تخم‌مرغ آبپز كه بتدريج در دستگاه گوارش هضم و جذب مي‌شوند، صرف شود تا احساس سيري در فرد ايجاد شود. اما اگر گرم كردن غذا هنگام سحر براي برخي از افراد سخت است يا حوصله انجام چنين كاري را ندارند، بايد دست‌كم يك صبحانه كامل بخورند. در ضمن اين افراد بايد از خوردن غذاهايي كه تشنه كننده است مانند آش رشته، ته‌ديگ، غذاهاي شور و خوردن بيش از حد پلو در سحر خودداري كنند.

آيا خوردن چاي هنگام سحر به دليل خاصيت ادرارزايي و دفع مقدار فراوان آب از بدن توصيه مي‌شود؟

گاهي گفته مي‌شود خوردن چاي هنگام سحر مضر است، اما خوردن يك تا دو فنجان چاي كمرنگ مي‌تواند بخشي از آب بدن را جبران كند و خوردن آن اشكالي ندارد.

معمولا ميزان مايعات مصرفي هنگام روزه گرفتن بايد چقدر باشد؟

ميزان مايعات مصرفي به نوع فعاليت افراد بستگي دارد. بعضي از افراد ممكن است يك ساعت در فضاي گرم باشند كه به اندازه 4 تا 5 ليوان از طريق تعريق آب از دست داده باشند. بنابراين بايد مطابق آن آب بخورند اما معمولا ميزان آب مصرفي به اندازه شش ليوان است كه يكي دو ليوان هم از طريق خوردن مايعات ديگر تامين مي‌شود.

هنگام افطار بايد از چه نوع مواد غذايي استفاده كرد؟

هنگام افطارهم بهتر است افراد روزه دار،روزه شان را با يك ماده غذايي كه دستگاه گوارش را آماده مي‌كند مانند چاي و خرما، شيرگرم يا سوپ بسيار رقيق (نه آش سفت)شروع كنند و به دنبال آن غذاي سرد مانند نان و پنير يا غذاهاي گرم و مقوي مانند كتلت و شامي بخورند.

وعده غذايي سالمندان روزه‌دار بايد چطور باشد؟

سالمندان سوخت وساز بدنشان و تحركشان كمتر است، بنابراين به وعده غذايي بيشتري احتياج ندارند؛ اما ممكن است بيش از ساير افراد دچار مشكل تشنگي شوند، بنابراين بايد آب كافي و مايعات فراوان بنوشند. در ضمن سلامت نيز شرط اصلي روزه‌داري اين افراد است. چنانچه سالمندي داراي مشكل اسيداوريك باشد، بايد از گرفتن روزه خودداري كند زيرا ممكن است غلظت اسيداوريك خون او بالا برود و مشكل‌ساز شود.

آيا گرفتن روزه باعث ايجاد كمبود ويتامين در بدن مي‌شود؟

خير، روزه‌داري باعث ايجاد كمبود ويتامين در بدن نمي‌شود، زيرا ما مي‌توانيم در دو وعده غذايي به حد كفايت از ميوه و سبزي استفاده كافي ببريم.

فرد روزه‌دار در صورت بروز چه علائمي بايد روزه‌اش را قطع كند؟

چنانچه فرد روزه‌دار هنگام روزه گرفتن دچار ضعف بيش از اندازه، غش، سرگيجه و حالت تهوع شد كه مانع انجام فعاليت‌هاي روزانه‌اش باشد بايد نزد پزشك برود و در صورت امكان روزه‌اش را قطع كند. البته هرغش و ضعفي دليل بر قطع روزه نيست و گرفتن روزه همواره توام با سختي است، اما به شرط اين‌كه صدمه جسمي به فرد وارد نشود كه در اين صورت روزه نه تنها واجب نيست بلكه حرام است زيرا آزار جسم در دين اسلام يكي از صفات غير پسنديده است.

اصولا چه افرادي نبايد روزه بگيرند؟

معمولا خانم‌هاي باردار از نيمه‌دوم بارداري و خانم‌هاي شيرده كه روزه‌داري بر شيردهي آنان تاثير مي‌گذارد بايد از روزه گرفتن پرهيز كنند. همچنين افرادي كه بيماري خاص دارند يا كساني كه مبتلا به ديابت كنترل نشده هستند و قند خونشان كنترل‌شده نيست هم مجاز به گرفتن روزه نيستند. افراد ديابتي نوع يك هم كه تزريق انسولين دارند و بايد چند وعده غذايي بخورند هم شرايط روزه گرفتن را ندارند، اما ديابتي‌هاي نوع دوم اگر قندشان تحت كنترل باشد و بتوانند داروهايشان را بين سحر و افطار تقسيم‌بندي كنند و هنگام سحر بيدار شوند، مي‌توانند تحت نظر پزشك روزه بگيرند.گاهي ديده مي‌شود اين افراد و نوجوانان آخر شب به جاي سحري اقدام به خوردن غذا مي‌كنند كه اين كار درست نيست و ممكن است صدمات زيادي به آنان وارد شود.

بيماران كليوي تحت چه شرايطي مجاز به گرفتن روزه هستند؟

اين افراد هم طبيعتا اگر در حالت خفته بيماري به سر مي‌برند و مشكل خاصي ندارند و پروفايل و شاخص‌هاي خوني‌شان مانند اسيداوريك، اوره و ازت خونشان از طريق آزمايش روتين اندازه‌گيري مي‌شود در صورتي كه مشكل خاصي نداشته باشند، مي‌توانند تحت نظر پزشك معالجشان روزه بگيرند.

گفته مي‌شود روزه موجب زخم معده مي‌شود، آيا اين مطلب درست است؟

خير، اصلا چنين نيست. روزه به هيچ وجه موجب زخم معده نمي‌شود و اين باور غلطي است كه رايج شده است زيرا زخم معده فقط به دليل ناراحتي‌هاي عصبي مانند استرس و اضطراب ايجاد مي‌شود در صورتي كه انسان با گرفتن روزه در حالت آرامش به سر مي‌برد. البته ممكن است افرادي كه دچار زخم معده هستند با گرفتن روزه بيماريشان تشديد شود.

چه توصيه‌اي به روزه‌داران داريد؟

بهتر است افراد روزه‌دار هنگامي كه دچار افت قند يا گرسنگي شديد هستند، استراحت كنند يا به انجام كارهايي كه تمركز بيشتري ندارد، مبادرت كنند. اين افراد هنگام سحر حتما يك تا دو عدد ميوه بخورند. همچنين در فاصله بين افطار و سحر به مقدار فراوان مايعات بنوشند تا در طول روز بدنشان دچار كم آبي نشود. تا حد امكان هم از خوردن بيش از حد زولبيا پرهيز كنند و به جاي آن از خرما، كشمش يا توت كه داراي قند طبيعي است، استفاده كنند.

فوايد روزه‌داري از ديدگاه علم

بسياري از اديان به فريضه روزه تاكيد دارند. از اين رو، بسياري از دانشمندان سال‌هاست به دنبال ريشه‌هاي علمي اين باور ديني مي‌گردند و تاكنون به نتايج قابل توجهي دست يافته‌اند كه همگي مهر تائيدي بر فوايد روزه‌داري است.

كاهش خطر بيماري‌هاي قلبي: تحقيق گروهي از پژوهشگران موسسه قلب مركز پزشكي «اينترمانتين» آمريكا روي 230 نفر نشان داد روزه براي سلامت بدن مفيد است و بخصوص روزه‌هاي دوره‌اي منظم خطر بروز بيماري‌هاي قلبي ـ عروقي را كاهش مي‌دهد.

تقويت حس بويايي: به گفته دانشمندان آمريكايي حس بويايي در زمان گرسنگي و روزه تقويت مي‌شود.در اين مكانيسم، برخي از پالس‌هايي كه سيستم عصبي را در پاسخ به رايحه‌ها تحريك مي‌كند، به حس بويايي اجازه مي‌دهد براي كسب غذا تواناتر شود.

روزه سلول‌هاي سالم را در مقابل شيمي درماني حفظ مي‌كند: دانشمندان به اين نتيجه رسيدند كه گرفتن روزه مي‌تواند به عنوان يك اسلحه موثر در مبارزه با كاهش وزن ناشي از شيمي‌درماني در بيماران سرطاني به كار رود. سلول‌هاي سالم در زمان روزه، تمام انرژي‌هاي در دسترس را براي ادامه حيات خود مورد استفاده قرار مي‌دهند و در مقابل شيمي‌درماني نسبت به سلول‌هاي سرطاني از خود مقاومت بيشتري نشان مي‌دهند. روزه مي‌تواند سلول‌هاي سالم را در حالت سكوت نگه دارد و به اين ترتيب در دوره‌اي كه سلول‌ها در انتظار پايان يافتن روزه هستند، مي‌توانند مقاومت خود را براي ادامه حيات افزايش دهند.